Studie ING benadrukt belang van adaptieve risk strategy voor (haven)bedrijven en -autoriteiten België
ING België liet een studie uitvoeren door Professor Theo Notteboom van het Institute of Transport and Maritime Management Antwerp (ITMMA, Universiteit van Antwerpen). De studie met als titel “Economic analysis of volatility and uncertainty in seaports: Tools and strategies towards greater flexibility, resilience and agility of port authorities and port companies” biedt een economische inkijk in hoe havens kunnen omgaan met de volatiele en onzekere marktomstandigheden. Het nemen van risico’s was altijd al een inherent deel van havenautoriteiten en –bedrijven, maar vandaag de dag heeft men omwille van de onvoorspelbare markt nood aan een veerkrachtige, flexibele en gemakkelijk aan te passen strategie om onzekerheid en veranderingen de baas te kunnen.
Onzekerheid en risico’s nemen toe
Met een stevige infrastructuur en een goede toegankelijkheid zijn havens een belangrijk strategisch voordeel voor de internationale concurrentiekracht van een land. Havens zijn gevoelig voor shocks en incidenten van buitenaf. Meer bepaald hebben havenbedrijven een uitgebreider risicoprofiel nu ze volledig in verbinding staan met wereldwijde supply chains. De supply chain gebonden risico’s nemen toe. De meest gangbare trends zoals lean manufacturing, just-in-time inventaris, kortere levenscycli van producten, outsourcing, near-shoring en consolidatie van leveranciers hebben opmerkelijke voordelen opgeleverd door kosten en afval te reduceren. Daarentegen hebben ze nieuwe supply chain risico’s met zich meegebracht, aangezien de toegelaten foutenmarge voor de betrokken bedrijven is verkleind. Deze evoluties, tezamen met trendveranderingen zoals complexere logistieke netwerken, verschuivingen in koopkracht en toename van het BBP, alsook verschuivingen van handelskanalen zetten een toenemende druk op havenbedrijven.
Hoe volatiel zijn markten en havens?
De studie biedt een analyse van de volatiliteit in de maritieme sector wereldwijd en dus ook in België, gebaseerd op maritieme indexen en throughput¹ cijfers. De hogere volatiliteit vandaag, vergeleken met de periode voor 2000, kan handelaars en andere partijen onder druk zetten. De studie onderzoekt ook de volatiliteit binnen de Belgische havenstructuur. De meeste stabiele periode voor Belgische havens was van 1980 tot 2000. De gemiddelde volatiliteit is sinds 2000 toegenomen naar een gemiddeld niveau van 4% tussen 2008 en 2013 dit mede door de financiele crisis. Voor een haven met positieve groei is volatiliteit niet noodzakelijk nefast. Volatiliteit kan bijvoorbeeld hoog zijn in een bepaald jaar door het succes van de haven en een net geopende terminal of project.
Het vijfjaarlijks gemiddelde van de “throughput levels” vertoont een geleidelijke toename in volatiliteit in droge bulkgoederen in Belgische havens. Vloeibare bulk volgt een bijna tegenovergestelde trend. De volatiliteit van dit laatste segment neemt sinds 2000 af, met vijfjaarlijkse gemiddelden die consistent dalen. Het container segment is een van de meest volatiele segmenten en dit vrij consistent reeds sinds 1980. De cijfers van RoRo² throughput zijn relatief gelijkaardig aan die van vloeibare bulkgoederen, met de enige uitzondering dat RoRo hevig geleden heeft onder de crisis. Deze cargogroep kende relatief hoge volatiliteitsniveaus in de jaren ’80 en in de jaren van de crisis. De volatiliteit van de algemene cargo throughput kende drie pieken, in 1984, 2002 en 2009 met een geleidelijk groeiend gemiddelde.
Volatiliteit van havens en cargogroepen in Antwerpen kende ook een lichte toename in de laatste jaren, wat verklaard kan worden door de toegenomen interesse van deze haven in het containersegment. De throughput van de haven van Gent is niet zo steil als het geaggregeerde cijfer. Haar volatiliteitsniveau van de throughput vandaag nam af vergeleken met vorige jaren. Zeebrugge volgt een anticyclisch patroon, met hoge volatiliteit in de jaren ’80 en relatief stabiele throughputcijfers in de jaren ’90 en post 2000. De haven van Oostende is, wat throughput betreft, een kleine speler waardoor zelfs een kleine wijziging in cargo de volatiliteitsniveaus beïnvloedt.
Omgaan met onzekerheid en volatiliteit
Het onderzoek bespreekt meerdere tools, oplossingen en mogelijkheden om deze gevaren het hoofd te bieden en om te zetten naar een opportuniteit. De bal ligt in het kamp van de havenautoriteiten en –bedrijven. Enkele voorbeelden worden hieronder besproken.
Havenautoriteiten staan voor hele reeks uitdagingen met betrekking tot havenplanning. Een flexibele en adaptieve havenplanning is een mogelijke oplossing om de veranderende havensector de baas te kunnen in de beginfase van nieuwe investeringen. Onzekerheid betekent geen beschrijving van mogelijke gebeurtenissen en hun respectievelijke probabiliteit, maar wel de formulering van strategieën en acties die de kans dat een plan niet slaagt tot een minimum beperken.
Havenautoriteiten staan ook voor de uitdaging om de procedures voor toewijzing van een terminal op een effectieve manier te ontwikkelen, om private bedrijven aan te trekken. Strenge throughput garanties – die deel uitmaken van dit toekenningsproces en die opgenomen zijn in concessieovereenkomsten – zijn niet bestand tegen plotse veranderingen in vraag of aanbod. Ze hebben daarom nood aan een meer flexibele aanpak van terminal throughput garanties die terminals efficiënt helpen benutten en tegelijk rekening houden met de bestaande volatiliteit in de containermarkt.
Tot slot moeten havenbedrijven meer bestendige, flexibele en wendbare managementstijlen ontwikkelen. Hedendaags risk management is de laatste jaren enorm geëvolueerd. Een bedrijf in een haven kan zijn risico’s op meerdere manieren indijken, maar er bestaat geen one-size-fits-all strategie. Weinig niet-financiële bedrijven hebben een degelijk aan risico’s aangepaste resultatenmodel ontwikkeld over hun verschillende business units. Daarnaast schiet de juiste waardebepaling van op risico gebaseerde kwantitatieve modellen tekort vergeleken met hun financiële tegenhanger. Daarom is een samenwerking met financiële instellingen (zoals banken) voor dit soort bedrijven een mooie opportuniteit om hun houding ten opzichte van risico te veranderen. Een van de meest populaire manieren om dit te doen, is bijvoorbeeld hedging, hetgeen toepasbaar is op rentevoeten, wisselkoersen en grondstofprijzen.
De presentatie van de studie kunt u hier downloaden.
¹ throughput : alle cargo die door een haven behandeld wordt
² RoRo : roll-on / roll-off cargo
___________________________
Voor meer informatie:
Volatility and uncertainty in seaports