Al bijna 20 jaar gaat de opkomst van online bestellen voor de dagelijkse boodschappen gepaard met een enorme groei aan bezorgmogelijkheden voor de consument. Bij elke nieuwe mogelijkheid moeten we ons afvragen hoe relevant de bezorg- of afhaalmethode is. Relevant als het gaat om de acceptatie door de consument, maar ook als het gaat om het voordeel voor de detaillist. Daarnaast mogen we de maatschappelijke, economische en ecologische gevolgen niet vergeten. Tussen alle distributiemogelijkheden lijken de gerobotiseerde of onbemande afhaalpunten met lockers* (kluisjes) in trek te zijn, vooral omdat we de afgelopen jaren diverse varianten hebben zien ontstaan.
Veel supermarktketens proberen momenteel allerlei testinstallaties uit om te kijken hoe de consument reageert en om te vaststellen wat de bijdrage in de omzet kan zijn. Er is zeker nog geen sprake van een grootschalige implementatie. Hoewel men het nut van deze gerobotiseerde afhaalpunten steeds meer inziet, is er nog geen echte consensus ontstaan over de optimale werkwijze of inzet. Ook is het omslagpunt voor een winstgevende exploitatie nog niet bepaald. Om een levensvatbaar businessmodel te kunnen bepalen, is het essentieel om verder te kijken dan het afhaalpunt zelf. Wat wordt de rol van deze oplossing in de hele distributieketen en hoe ondersteunt het de lokale fysieke winkel?
Een complete kijk op de logistiek
Gerobotiseerde of bemande afhaalpunten, drive-through punten, bezorging aan huis en click & collect behoren tot een breed aanbod aan afhaal- en bezorgmogelijkheden. Ze worden vaak gecombineerd met de traditionele hyper- en supermarkten. Het idee is om meerdere kanalen te creëren om dagelijks zoveel mogelijk (verschillende) klanten van dienst te kunnen zijn.
Het voordeel van het afhaalpunt, zeker de onbemande versie, is dat het niet de geografische en tijdgebonden nadelen heeft van andere distributiekanalen. Drive-through punten, thuisbezorging of click & collect-pick-ups vragen om een tripje naar een winkelzone of in ieder geval om rekening te houden met een vooraf gereserveerd tijdslot. Bij een afhaalpunt kunnen klanten op elk gewenst moment, en zelfs te voet, hun boodschap ophalen en dat geeft veel meer flexibiliteit.
Mede door de opkomst van deze nieuwe mogelijkheden verliest de supermarkt terrein en moet het zichzelf opnieuw uitvinden. Nieuwe fysieke en digitale stromen vragen om een transformatie van deze winkels naar een winkelruimte waarin alle mogelijke afhaal- en bezorgkanalen geïntegreerd kunnen worden. We zien deze winkels doorgroeien tot echte micro-fulfilmentcentra**, waarmee door toevoeging van nieuwe shopping mogelijkheden marktaandeel kan worden gewonnen en behouden. De focus ligt nu op het winstgevend maken van dit multi-channel supermarktmodel.
Wat zijn de factoren waarmee men dit supermarktconcept economisch interessant kan maken?
Bij het “traditionele” boodschappen doen, wordt het ‘picken’ en thuisbezorgen door de klant uitgevoerd. Met drive-through punten, thuisbezorging en gerobotiseerde afhaalpunten is het de aanbieder die alle pickoperaties en (een deel van) de bezorging voor zijn rekening neemt. Om de omzet te vergroten en tegelijkertijd concurrerend te blijven, moeten winkelketens deze stijging van de bedrijfskosten onder controle zien te houden.
Zij hebben daartoe 2 mogelijkheden:
De eerste is het centraliseren en automatiseren van orderverzamelprocessen voor de bestellingen bij de afhaalpunten, drive-through-punten en thuisbezorging. Enerzijds om de operatie zo compact mogelijk te houden, want grond is immers schaars en duur. Anderzijds om redenen van operationele productiviteit. De investering in een gerobotiseerd orderverzamel- en opslagsysteem is essentieel om in een kleine ruimte een hoge output te kunnen realiseren en daarmee winst te kunnen maken.
De tweede mogelijkheid is het implementeren van een informatiesysteem, dat in staat is om alle processen te op elkaar af te stemmen, van productopslag tot het bevoorraden van de verschillende afhaal- en bezorgopties. Slimme software moet de efficiency van elke methode verbeteren: snel reageren als de klant aankomt bij een doorrijpunt, de kortste route voor een thuisbezorgronde, enz.
Het beheer van een gerobotiseerd afhaalpunt kent nog aandachtspunten. Savoye werkt nu specifiek aan voorspellende software voor de bezettingstijd van lockers, met als doel het aantal vrije lockers in te schatten en de winstgevendheid van het systeem te verbeteren. Leren door statistisch te observeren is een eerste stap, maar vervolgens kan machine learning worden ingezet om de ophaaltijd in te schatten; afhankelijk van de inhoud van de bestelling. We onderzoeken ook de mogelijkheid om de retourzendingen automatisch te verifiëren bij klanten die de lockers gebruiken. Dit omvat een controleproces, waarbij je de barcode van het artikel kan scannen, het artikel kan wegen of zelfs artikelen automatisch herkent door middel van een vision-systeem.
Minder CO2-uitstoot
Naast het economische model moeten we ook kijken naar de impact op het milieu door de verschillende afhaal- en bezorgopties. Op dit punt bieden de gerobotiseerde lockers een sterk voordeel.
Laten we het meest voorkomende scenario bekijken, waarbij de klant wekelijks boodschappen doet en een ruime keuze aan producten wil. Thuisbezorging zorgt voor de laagste CO2-voetafdruk, dankzij het bundelen van bestellingen door middel van een geoptimaliseerde bezorgronde. De drive-through-punten en ’traditionele’ boodschappen zorgen echter voor een groot aantal ritten tussen supermarkt en thuis.
Het opzetten van een netwerk van gerobotiseerde afhaalpunten lijkt een nog aantrekkelijker alternatief dan de klant één voor één te beleveren. Dat komt door de centralisatie van leveringspunten van deze nieuwe methode. Met slim geplaatste afhaalpunten met lockers (ophalen onderweg van/naar het werk of zelfs te voet in de eigen buurt) kan de CO2 uitstoot tot 40% worden verminderd in vergelijking met thuisbezorging.
De bijdrage van gerobotiseerde afhaalpunten aan de CO2-reductie is afhankelijk van de bevolkingsdichtheid. In stedelijke gebieden zullen afhaalpunten worden geïnstalleerd in een speciale ruimte, of waarschijnlijker naast of in een buurtwinkel: boodschappen worden te voet gedaan of op weg van/naar het werk met auto of fiets. Net buiten de stad moeten de afhaalpunten worden geplaatst op de routes tussen woning en werkplek en wel dusdanig dat een eventuele omweg zo kort mogelijk is. Op het platteland zullen deze afhaalpunten niet zoveel bijdragen aan de CO2 reductie, maar moeten ze meer gezien worden als een dienst die bijdraagt aan het woongenot in deze gebieden.
Conclusie
Zoals we hebben gezien, lijken de gerobotiseerde afhaalpunten tussen alle nieuwe distributiekanalen tot de aantrekkelijkste alternatieven te horen. Ondanks de sterke voordelen, zijn er nog twijfels over deze afhaalpunten met lockers. Twijfels die een brede uitrol voorlopig nog in de weg staan.
De huidige proefopstellingen dragen bij aan een heroverweging van zogenaamde last mile- modellen. Dit gaat verder dan alleen het afhaalpunt zelf, maar gaat ook over de bevoorrading en de relevante orderverzamelmethoden voor dit kanaal. Wat ook nog moet worden bepaald, zijn de ideale locaties voor een afhaalpunt of een Micro Fulfilment Centre. Andere vraagstukken gaan over de gewenste orderprofielen, cutoff tijden en de hoeveelheden die een klant verwacht vanuit dit kanaal; alleen voor een kleine bestelling of ook voor de wekelijkse boodschappen?
Zodra we deze vraagstukken hebben opgelost, is de kans groot dat deze systemen ingeburgerd raken. Immers, de winsten op het gebied van klantenservice en milieu-impact zijn nu eenmaal sterke argumenten om deze afhaalpunten in je distributiesysteem op te nemen.
Meer over SAVOYE: savoye.com
Dit artikel is geschreven door Aurélien Leguy, Head of Innovation, SAVOYE.
*: Meer over gerobotiseerde afhaalpunten: https://www.savoye.com/ressource/consignes-robotisees/.
**: Meer over micro-fulfilment centra: https://www.savoye.com/solutions-2/micro-fulfillment-center/.
