2023 was opnieuw een jaar vol uitdagingen voor Port of Antwerp-Bruges. De geopolitieke spanningen en vertraging van de wereldwijde economische groei zorgen overal voor een lagere industriële productie en een daling in de handelsstromen. Daardoor daalde de totale goederenoverslag, die in 2023 271 miljoen ton cargo bedroeg, met 5,5% ten opzichte van 2022. Het marktaandeel van het containersegment van de haven blijft groeien ten opzichte van de andere havens in de Hamburg-Le Havre range en bevestigt de sterke wereldwijde positie van Port of Antwerp-Bruges in dit segment. Om ook in de toekomst de strategische rol als wereldhaven te kunnen verzekeren, blijft duurzame groei een prioriteit en is voor de volgende tien jaar een belangrijk investeringsprogramma voorzien.
De zwakke economische groei wereldwijd en de lagere vraag naar grondstoffen weegt op de globale vraag naar containervervoer. Voor Port of Antwerp-Bruges resulteerde dit in 2023 in een daling van de containeroverslag met 5,9% in ton en 7,2% in TEU, in vergelijking met 2022. In vergelijking met de concurrerende havens, presteerde Port of Antwerp-Bruges beter. Het marktaandeel in de Hamburg – Le Havre range in de eerste negen maanden van 2023 steeg met 0,6%-punt tot 30,2%.
De overslag van vloeibare bulk daalde in 2023 met 2,1% en bestendigt daarmee het hoge niveau van 2022. De overslag van brandstoffen steeg dankzij de forse groei van diesel en kerosine terwijl benzine en stookolie afnamen. De overslag van nafta daalt door een lagere vraag vanuit de industrie terwijl de overslag van LPG status quo is. De chemiesector staat in heel Europa onder druk door de hoge kosten voor energie, grondstoffen en lonen aan de ene kant en een teruggelopen vraag aan de andere kant. Dit resulteerde in een daling van de overslag van chemicaliën van 8,1%. De overslag van biobrandstoffen daalde en ook die van LNG bleef onder het niveau van 2022 toen in volle energiecrisis zoveel mogelijk werd aangevoerd.
De overslagvolumes van conventioneel stukgoed zijn, na een sterke post-covid heropleving tussen voorjaar 2021 en september 2022, genormaliseerd tot het pre-covid niveau . Ten opzichte van 2022, daalde de totale overslag met 18,8%. Door een afname van de Europese staalproductie en een lagere vraag, daalde de overslag van staal, de belangrijkste productgroep binnen conventioneel stukgoed, met 16,9% waarbij export (-15,5%) beter standhoudt dan import (-17,9%).
De totale roll-on/roll-off trafieken houden relatief goed stand met een lichte daling van 2,1%. De overslag (in stuks) groeit dankzij een stijging in de overslag van nieuwe auto’s. In 2023 werden 3,56 miljoen nieuwe auto’s overgeslagen, een groei op jaarbasis van 9,0%. De overslag van niet-begeleide vracht (exclusief containers) vervoerd op RoRo schepen daalt licht (-1,5%). De overslag van en naar het Verenigd Koninkrijk, goed voor ruim de helft in dit segment, daalt met 4,9%. De overslag van en naar Ierland daarentegen groeit sterk (+17,9%) en de Scandinaviëtrafieken houden stand.
Het droge bulksegment daalde met 13,9% ten opzichte van vorig jaar. De vraag naar steenkool, die in 2022 hoog was als gevolg van de energiecrisis, is intussen opnieuw sterk gedaald. Ook de meststoffen die vorig jaar al daalden onder meer als gevolg van de sancties tegen Rusland en de gestegen meststoffenprijzen, dalen dit jaar verder.
Zeebrugge verwelkomde in 2023 169 cruiseschepen en 953.048 passagiersbewegingen, wat 2023 tot een recordjaar maakt. Een spreiding van cruises zowel doorheen het jaar als tijdens de week, zorgde voor een gespreide instroom.
In 2023 liepen 20.156 zeeschepen Port of Antwerp-Bruges aan, een daling met 4,2%. De totale bruto tonnenmaat van deze schepen steeg met 2,6% tot 657 miljoen BT.
Investeren in de toekomst
Als wereldhaven en poort naar en van Europa is Port of Antwerp-Bruges een cruciale schakel in de internationale logistieke keten. Daarom staat duurzame groei centraal, niet alleen door investeerders aan te trekken, maar ook door zelf te investeren. De komende tien jaar voorziet de haven daarom een investeringsprogramma ter waarde van €2,9 miljard, onder andere in nieuwe infrastructuur zoals een kaaimuur voor de Europa Terminal, de Royerssluis en restgronden op Linkeroever.
Zowel wat betreft de energiebevoorrading als de energietransitie wil de haven ook in de toekomst haar pioniersrol blijven opnemen. Zo zet Port of Antwerp-Bruges actief in op het bevorderen van een circulaire economie met de implementatie van het Warmtenet Antwerpen Noord-project. Binnenkort zal de eerste levering van warmte plaatsvinden, en de verdere ontwikkeling van het NextGen District staat gepland voor dit jaar.
Om te voldoen aan de aanzienlijke vraag naar hernieuwbare energie, richt de haven zich niet alleen op lokale zonne- en windenergie, maar zet ook sterk in op de import van groene energie. Waterstof fungeert als sleutelelement, dienend als energiedrager, grondstof voor de industrie en brandstof voor de scheepvaart. Hiermee wordt de strategie om van de haven een Europese klimaatneutrale waterstofhub te maken, concreet vormgegeven. Zo zal dit jaar de eerste bunkering van waterstof en waterstofdragers, zoals methanol, plaatsvinden.
Als onderdeel van de vergroening van de vloot van Port of Antwerp-Bruges worden twee baanbrekende schepen geïntroduceerd: de Methatug, ’s werelds eerste sleepboot op methanol, en een elektrische RSD, een primeur voor Europa. Daarnaast wordt walstroom verder ontwikkeld zodat de walstroominstallatie voor de cruiseterminal in Zeebrugge in 2026 operationeel kan zijn. Tot slot werkt de haven samen met de industrie aan CO2-reductie door het afvangen van CO2. Naar verwachting zullen de werkzaamheden aan de CCS-terminal dit jaar van start gaan, nadat de investeringsbeslissing binnenkort wordt genomen.
Jacques Vandermeiren, CEO Port of Antwerp-Bruges: “Dat 2023 geen topjaar zou worden, zagen we al langer aankomen. We staan als haven dan ook in het middelpunt van economische en geopolitieke uitdagingen. Maar, met een sterke strategie, de fusie en een efficiëntie-oefening hebben we ons tijdig georganiseerd en winnen we zelfs aan marktaandeel in de Hamburg-Le Havre range. Zeker in woeliger vaarwater, is het essentieel dat we, met ons strategisch plan als kompas, gefocust blijven varen in de juiste richting. En dat gaan we ook in 2024 blijven doen. Zodat we aantrekkelijk blijven voor investeerders en onze strategische rol als pionier ook in de toekomst kunnen blijven spelen. Rechtszekerheid is daarbij cruciaal. We verwachten dan ook van de overheid snel duidelijkheid over een werkbaar vergunningenkader en correcte voorwaarden om als bedrijf te kunnen blijven functioneren en als topplatform investeringen te kunnen blijven aantrekken.”
Annick De Ridder, havenschepen van de Stad Antwerpen en voorzitter van de raad van bestuur van Port of Antwerp-Bruges: “Onze haven is dé economische motor van Vlaanderen. Die motor hield het afgelopen jaar ondanks grote economische en geopolitieke uitdagingen goed stand dankzij alle werknemers en bedrijven die het beste van zichzelf geven. En daar wil ik ze opnieuw enorm voor bedanken, zeker omdat we – ondanks de daling van 5,5% in totale goederenoverslag – in de Hamburg-Le Havre range nog aan marktaandeel hebben gewonnen! Onze haven zorgt voor de nodige welvaart. Om duurzaam te kunnen blijven groeien is het uiterst belangrijk dat we aantrekkelijk genoeg blijven om de nodige investeringen aan te blijven trekken. Sleutelprojecten zoals ECA (Extra Containercapaciteit Antwerpen) en NSZ (Nieuwe Sluis Zeebrugge) blijven dan ook de hoogste prioriteit hebben om ook in de toekomst onze positie als wereldhaven te verzekeren. Het jaar 2024 is alvast voor onze haven goed gestart met de vergunning voor Ineos. Uitstekend nieuws voor onze jobs én onze Vlaamse welvaart.”
Dirk De fauw, burgemeester van de stad Brugge en ondervoorzitter van Port of Antwerp-Bruges: “We zijn ondertussen al ruim anderhalf jaar één haven en de toegevoegde waarde laat zich duidelijk zien, vooral gezien de huidige moeilijke context. Daardoor kunnen we de containervolumes spreiden over beide platformen en zijn we een sterker merk als haven op internationaal niveau. Als fusiehaven zetten we samen met de industrie ook belangrijke en essentiële stappen in de energietransitie, op weg naar een klimaatneutrale haven in 2050. Maar onze focus ligt naast economie en klimaat ook op mens en omgeving. We zijn een haven van mensen, voor mensen en zijn ons bewust van de impact van onze activiteiten op de omgeving en de omwonenden. Daarom blijven we inzetten op de kwaliteit van onze omgeving.”