Door Alexander Grendel
Vertrouwen is een van de belangrijkste dingen in het leven. We doen liefst zaken met mensen en bedrijven die we vertrouwen. Om vertrouwen te behouden in een wereld waarin we over steeds grotere afstanden met elkaar onderhandelen, hebben we regels,standaarden en beleid opgesteld. Daarnaast hebben we hebben geld gecreëerd, instituten opgericht en wetten gemaakt die ervoor zorgen dat we vertrouwen durven te stellen in partners aan de andere kant van onze wereldbol en die we desnoods nooit hoeven te ontmoeten. Maar die globalisering stelt ons ook voor nieuwe uitdagingen.
90% van onze goederen wordt verscheept in containers. Wat weinig mensen weten is dat de administratiekosten die bij het verschepen van een container komen kijken, dubbel zo hoog zijn als de transportkosten van de container zelf. Zo komt bijvoorbeeld een simpele lading rozen in een container van Kenia naar Rotterdam wordt verscheept onderweg bijna dertig verschillende autoriteiten tegen. En in totaal moet daarover maar liefst tweehonderd keer informatie worden uitgewisseld (Case: Maersk / IBM). Dat is niet alleen een lading bureaucratie en een kostenpost waar iedere handelaar slapeloze nachten van kan krijgen – het is ook ernstig de vraag of het uiteindelijke doel van al die administratie (vertrouwen in het handelsproces) op deze manier nog wel bereikt wordt. Met ieder document dat van hand tot hand gaat neemt immers de kans op fraude en misbruik toe.
Blockchain
Een van de belangrijkste nieuwe ontwikkelingen die grote gevolgen gaat hebben voor de manier waarop internationaal handel wordt gedreven is de opkomst van blockchain technologie. Don Tapscott, auteur van het boek Blockchain Revolution, zei het als volgt: “De eerste generatie van de digitale revolutie bracht ons het Internet van Informatie. De tweede generatie – gedreven door blockchain technologie – brengt ons het Internet van Waarde: een nieuw platform dat de zakenwereld ingrijpend zal veranderen en de manier waarop mensen met elkaar omgaan zal verbeteren.”
Tapscott ziet blockchain als “een enorm internationaal gedistribueerd grootboek”; een “database die draait op miljoenen apparaten, benaderbaar door iedereen, waar niet alleen informatie, maar alles van waarde, van geld tot titels, certificaten, identiteit en zelfs stemmen, op een veilige en betrouwbare manier kan worden verplaatst, opgeslagen en beheerd”. De belangrijkste verandering is wellicht dat de instituten die in het leven zijn geroepen om betrouwbaarheid te garanderen, zoals banken en overheden, door het gebruik van de technische wetmatigheden van de blockchain in feite overbodig worden: de gegevens op de blockchain kunnen altijd en overal door iedereen worden benaderd en zijn altijd correct en niet te vervalsen.
De blockchain is, heel kort gezegd, een slimme wiskundige manier om de uniciteit van data te garanderen. Dat is ideaal als basis voor bijvoorbeeld munteenheden zoals Bitcoin of Ethereum – maar er zijn vele andere toepassingen denkbaar. Om terug te grijpen op de rozen uit Kenia: dankzij blockchain technologie kunnen de 200 documenten die nu nog nodig zijn voor één scheepslading, worden teruggebracht naar een enkele online omgevingwaarin de authenticiteit van de gegevens permanent gegarandeerd is. De Wereldhandelsorganisatie (WTO) schat het effect van die verandering zo hoog in dat in theorie, alleen door deze specifieketoepassing van blockchain, het bruto binnenlands product wereldwijd met 5% kan stijgen en de totale omvang van de wereldhandel met 15% omhoog kan. Alleen door het terugdringen van bureaucratische rompslomp!
Private en Consortium
Het spreekt voor zich dat blockchain door veel partijen met grote belangstelling wordt bekeken. We horen veel van de gevolgen die de technologie kan hebben op de instituties die door de technologie overbodig zouden kunnen worden (zoals banken). Wat nog wel eens over het hoofd wordt gezien is dat de kracht van de technologie ook binnen dit soort sectoren grote positieve toepassingen kan hebben, van het versnellen en vereenvoudigen van internationale betalingen tot betere oplossingen voor online identificatie.
Belangrijk is wel in de gaten te houden dat de publieke blockchain niet per definitie altijd zaligmakend is. Blockchain in zijn meest ‘pure’ vorm is volledig gedistribueerd, wat betekent dat alle deelnemers in het gedeelde grootboek alle transacties kunnen inzien. Dat maakt het een onpraktische oplossing in situaties waar vertrouwelijkheid een vereiste is. Een ander nadeel is dat blockchain weliswaar veel zekerheid biedt, maar door het gedistribueerde karakter ook erg traag kan zijn, wat het voor sommige transacties simpelweg onbruikbaar maakt.
Om die reden wordt binnen diverse sectoren gekeken naar specifieke blockchain toepassingen. Consortium Blockchain is bijvoorbeeld een variant waarin diverse organisaties binnen een bepaalde sector een eigen blockchain beheren, waarmee onderling de uniciteit van gegevens gegarandeerd kan worden zonder dat de gegevens buiten het consortium zichtbaar zijn. Het is zelfs mogelijk het concept binnen een organisatie te gebruiken in een zogenaamde Private Blockchain. Blockchain puristen worden bepaald ongelukkig bij het idee, omdat het gedistribueerde en openbare karakter van de publieke blockchain zo omzeild wordt en ze vrezen dat de financiële sector zo op slinkse wijze alsnog hun greep op de markt zal proberen te behouden. De realiteit is echter wel dat alleen op die manier devertrouwelijkheid en de snelheid gegarandeerd kunnen worden die voor sommige toepassingen onmisbaar zijn.
Denk vooruit
We staan nog maar aan het begin van de revolutie. Onlangs zat ik nog rond de tafel met vertegenwoordigers van het OM en de politie om te brainstormen over manieren om met behulp van blockchain allerlei vormen van criminaliteit te lijf te gaan, van phishing tot fraude bij online verkopen. Het is niet direct eenvoudig om de mogelijkheden van blockchain helemaal te overzien en toe te passen. Maar als je voor ogen houdt dat de blockchain de basis is voor een nieuw systeem dat vertrouwen en betrouwbaarheid garandeert, komen nieuwe toepassingen vanzelf bovendrijven.
In de woorden van Tyler Winklevoss, een van de oprichters van Facebook en topinvesteerder in Bitcoin: “Wij hebben ervoor gekozen ons geld en ons vertrouwen te geven aan een wiskundig raamwerk dat vrij is van politiek en menselijke fouten.” Zo gesteld kun je alleen maar hopen dat toepassingen van blockchain technologie snel in de hele maatschappij gaan opduiken.
Alexander Grendel is Product Specialist bij Interoute