Auteur: Anouk Hesen, Operations Director bij UPS Healthcare West Europe
België staat bekend om zijn innovatieve en vooruitstrevende aanpak in de gezondheidszorg. Ons land loopt voorop in farmaceutische innovatie. Koepelorganisatie Pharma.be schreef recent nog dat de sector voor 5,7 miljard euro investeerde aan onderzoek en ontwikkeling in 2023 – een stijging van 58,4% in vergelijking met vijf jaar geleden1. Dit maakt de (bio)farmaceutische industrie een belangrijke economische drijver in België. De totale omzet van de sector in België wordt geschat op 5,54 miljard euro in 2025.2
Ook op het gebied van export heeft ons land een leidende positie. De export van farmaceutische producten van België is met 55% gestegen in de voorbije vijf jaar.3
Logistieke ketens staan meer dan ooit onder druk, maar daar heeft de farmaceutische sector geen vat op. Het is aan ons, de logistieke sector, om de risico’s te beheersen en te beperken door onder andere de toeleveringsketens te blijven herzien. Een end-to-end systeem van klinieken en farmaceutische bedrijven tot het ziekenhuis of thuis bij de patiënt geeft namelijk enorme voordelen voor de gehele maatschappij.
Dit zijn volgens UPS de vier belangrijkste gebieden die de logistiek in de gezondheidszorg zullen veranderen:
Nieuwe risico’s in koudeketenlogistiek vermijden en beperken
De helft van de medicijnen zal in de toekomst bestaan uit biologica die een koelketen logistiek en temperatuurbewakingsservice vereisen. De foutmarges zijn al enorm klein, maar zullen alleen maar kleiner worden als we daar nieuwe behandelingen voor chronische en verouderingsziekten aan toevoegen.
Biofarmaceutische bedrijven proberen economische, sociale en geopolitieke risico’s te beperken door op zoek te gaan naar medicijnen en medische apparatuur van leveranciers dichter bij huis. Tegenwoordig vertaalt zich dat in bijvoorbeeld nearshoring en diversifiëring in toeleveringsketens. Dat is kostenverlagend, vermindert complexiteit en biedt meer controle.
Flexibiliteit blijft hoe dan ook één van de grootste prioriteiten. Dat garanderen we door een pan-Europees grond- en opslagnetwerk te combineren met diverse verzend- en opslagmogelijkheden. Ook in Europa blijven we ons cross-dock netwerk uitbreiden met ultramoderne faciliteiten.
Behandelingen bij de patiënt thuis
De vergrijzing in België neemt al enige tijd toe, en zal ook in de komende 10 jaar blijven stijgen.4 Dat dwingt de gezondheidszorg na te denken over alternatieve vormen van zorgverlening. De gezondheidszorglogistiek is daarbij een onmisbare partner. Vooral in de Benelux brengt dit grote kansen met zich mee.
De vraag naar thuiszorg en gezondheidsproducten zal enkel maar toenemen. Dat is in het voordeel van zowel patiënten en ziekenhuizen, aangezien zo het infectierisico daalt en het beddentekort wordt aangepakt. Ook telegeneeskunde zit in de lift, waarbij zorgverleners behulp van ICT online of via telefoon consultaties organiseren en hun patiënten monitoren op afstand.
Ook bij zorg vanop afstand hebben patiënten behoefte aan comfort en controle. Nieuwe technologieën en logistieke oplossingen kunnen daarbij helpen. De logistieke sector kan een sleutelrol spelen in de bezorging van medicijnen bij de patiënt thuis of de verzameling van monsters om geïndividualiseerde diagnoses vast te stellen en therapieën of klinische proeven uit te voeren. Snellere klinische tests en laboratoriumdiagnostiek versnellen de toegang tot die gepersonaliseerde behandelingen. Daarom investeren we in geavanceerde koelwagens, nieuwe diensten en digitale monitoring. Gezondheidszorglogistiek evolueert zo van puur transport naar een cruciale schakel in betere zorg en patiëntresultaten.
Optimaal gebruik van digitale datatools
We zitten op een grote berg aan data, maar de grootste uitdaging is om die behapbaar te maken zodat we onmiddellijk en eenvoudig kunnen reageren op afwijkingen. Temperatuurbewaking is essentieel bij koudeketenlogistiek – temperatuurschommelingen kunnen ervoor zorgen dat bepaalde producten onbruikbaar worden. Dat zorgt voor miljoenenverliezen bij de producent en patiënten riskeren een cruciale behandeling niet te krijgen.
Slimme technologie biedt soelaas. Bij UPS brengen we data samen uit verschillende logistieke schakels zoals voorraadgegevens in magazijnen, data over in- en uitgaande zendingen, temperatuurgegevens enzovoort. Via onze control towers krijgen we een compleet beeld van alle informatie, gaande van temperatuur tot locatie, vochtigheid en verlichting. Zo creëren we uitgebreide “slimme” en dynamische logistieke ketens.
Maar het gaat verder dan dat: we moeten proactief en voorspellend te werk kunnen gaan via onze fysieke en digitale infrastructuur. Zo kunnen we potentiële problemen al aanpakken nog voordat ze zich voordoen. Dat doen we al voor de typische processen bij operations (picken, verpakken en verzenden). Daar wordt alles gestroomlijnd via robotica, automatisering en machine learning algoritmes die de nauwkeurigheid en schaalvermogen verbeteren, waardoor we menselijke fouten sterk verminderen.
Duurzaamheid voorop
De roep om duurzamer en efficiënter te werken klinkt overal, ook in de gezondheidszorg. De wereldwijde CO2-uitstoot van de gezondheidszorg wordt geschat op 4,4% van de totale uitstoot.5 In België ligt dat aandeel op 5,5%.6 Er is dus ruimte voor verbetering en daar liggen grote kansen voor de gezondheidszorglogistiek.
De helft van de bedrijven in de Belgische biofarmaceutische sector heeft al initiatieven genomen om hun CO2-uitstoot te verminderen volgens Pharma.be.7 Velen onder hen bereken hun CO2-voetafdruk, maar dat doen ze vaak enkel van hun eigen activiteiten. Dat wil zeggen dat de zogenaamde scope 3 emissies, de emissies die indirect gelinkt zijn de activiteiten van een bedrijf zoals verpakking en transport, niet in kaart worden gebracht. Toch zitten daar de grootste uitdagingen. Innovatie en stabiele partnerships tussen de gezondheidszorg en de logistieke sector zullen cruciaal zijn om ook die scope 3 emissies te reduceren.
Het staat vast dat we efficiëntie verhogen met behulp van AI, automatisering en andere digitale hulpmiddelen. Maar circulariteit wordt steeds belangrijker, we gaan minder gebruiken, langer met spullen doen en meer hergebruiken. Van herbruikbare verpakkingen en hernieuwbare energie tot afvalwater reduceren: er zijn diverse kansen om de duurzaamheidsagenda in de gezondheidszorg naar een hoger niveau te tillen, inclusief de positieve financiële impact.
1 Pharma.be – zie link, p. 30
2 Statista – zie link
3 Pharma.be – zie link, p. 40
4 Statbel – link
5 Health Care Without Harm – zie link, p. 4
6 Health Care Without Harm – zie link, p. 24
7 Pharma.be – zie link, p. 63-64