Een goed werkend mobiliteitssysteem is cruciaal voor de Vlaamse welvaart. Het fileleed verstikt onze economie, de impact van transport op klimaat en milieu is groot, de verkeersveiligheid trappelt ter plaatse en onze infrastructuur veroudert. Om die uitdagingen het hoofd te bieden en onze mobiliteit duurzamer te maken, zijn duidelijke keuzes nodig.
We vertrekken daarbij vanuit de mobiliteitsvraag, zowel voor de infrastructuur als voor de vervoersorganisatie. We voeren een vraaggericht mobiliteits- en investeringsbeleid, waarbij we aandacht hebben voor de specifieke noden in landelijk en stedelijk gebied. Het op peil houden van onze infrastructuur is een ander basisbeginsel. Daarom trekken we deze legislatuur meer middelen uit voor structureel onderhoud en vervangingsinvesteringen. De focus van de investeringen komt te liggen op projecten die bijdragen tot onze welvaart, verkeersveiligheid, bereikbaarheid en die een antwoord bieden op de onderhoudsnood, waarbij investeringen zo maximaal mogelijk een bijdrage leveren aan de modal shift in functie van de klimaatdoelstellingen.
Zo ligt de focus voor watergebonden projecten op extra containercapaciteit voor de haven van Antwerpen (inclusief de engagementen in het Ommelandverbond), de nieuwe sluis in Zeebrugge en de Seine-Scheldeverbinding inclusief kanaal Roeselare-Leie. Op het vlak van grote wegenprojecten werken we verder aan de optimalisatie van de Ring rond Brussel en voeren we de genomen engagementen van het Toekomstverbond (inclusief R1) uit. Daarnaast zullen we in het investeringsplan ook gerichte keuzes maken op basis van de regionale mobiliteitsplannen die door de vervoerregio’s zijn goedgekeurd. Zoals de Noord-Zuid-Limburg, Gentspoort, de Oostelijke Tangent, Mechelen-Noord, een derde rijstrook op de E403 of de heraanleg van de A8 in Halle.
De Vlaamse Regering zal het eerste jaar van de regeerperiode een geïntegreerd investeringsplan goedkeuren met een doorkijk voor minstens de hele regeerperiode en een duidelijk vooruitzicht welke belangrijke Vlaamse en regionale projecten het pad naar uitvoering, al dan niet legislatuuroverschrijdend, definitief inslaat. Het geïntegreerde investeringsprogramma wordt nadien voorgelegd aan het Vlaams Parlement, om een zo groot mogelijk draagvlak te creëren voor de investeringen in onze mobiliteitsinfrastructuur.
Modal shift
We gebruiken onze ruimte efficiënter en verlagen de druk op leefmilieu, gezondheid en verkeersveiligheid door een sterke koppeling tussen ruimte- en mobiliteitsbeleid en via een ambitieuze modal shift. Het aandeel duurzame modi neemt toe tot 50% van alle verplaatsingen in Vlaanderen tegen 2030.
Voor het goederenvervoer is de uitdaging complex omdat goederenvervoer over de weg voor een groot deel bijdraagt tot de filevorming op de Vlaamse wegen. We onderzoeken – in samenspraak met de transport- en logistieke sector – onder welke voorwaarden we de kilometerheffing voor vrachtwagens kunnen optimaliseren om sluipverkeer, congestievorming en een verschuiving van vrachtwagen- naar licht vrachttransport te vermijden. We kijken daarvoor onder andere naar het voordeliger maken van nachttransport zodat de goederenstromen meer gespreid kunnen worden. We gaan in overleg met de andere gewesten om de kilometerheffing voor vrachtwagens in overeenstemming te brengen met de herziene Eurovignetrichtlijn en bekijken hoe we de intergewestelijke samenwerking binnen Viapass verderzetten.
We werken een digitaal systeem uit om ook de buitenlandse voertuigen die niet onderworpen zijn aan de kilometerheffing voor vrachtwagens mee te laten bijdragen aan het gebruik van onze wegen. We gaan uit van het Europese gelijkheidsbeginsel waarbij buitenlandse weggebruikers pro-rata aan dezelfde tarieven worden onderworpen als de Vlamingen. We waken erover dat dit in de praktijk geen verhoging inhoudt van de huidige tarieven voor de Vlaming.
We maken werk van een vrachtwagenparkeerbeleid en kijken in overleg met de vervoerregio’s waar er extra parkings voor vrachtwagens uitgebouwd kunnen worden.
Naast het goederenvervoer over de weg is het cruciaal om het vervoer over de andere modi te versterken. We onderzoeken met de federale overheid welke hefbomen er zijn om het goederenvervoer per spoor te versterken. Vlaanderen bewaakt en faciliteert de realisatie van de Vlaamse spoorprioriteiten. Daarnaast zetten we de gesprekken voort met het oog op de realisatie van de 3RX/IJzeren Rijn en de inherente tweede havenontsluiting. We blijven daarover intensief overleggen met de federale overheid.
Ook goederenvervoer over water kan vrachtwagens van de weg halen, maar de voorbije decennia zijn we daar ondanks de grote investeringen in binnenvaartinfrastructuur niet in geslaagd. We gaan in overleg met de binnenvaartondernemers en andere logistieke spelers om na te gaan welke hinderpalen hier nog zijn en werken deze zoveel mogelijk weg.
In uitvoering van de kaderovereenkomst Zero-Emissie Stadslogistiek rond zero-emissiezones voor stadslogistiek bieden we steden en gemeenten de nodige handvatten om daarmee aan de slag te gaan. Het proefproject rond fietslogistiek wordt geëvalueerd.
Pijpleidingen zijn een volwaardige transportmodus. De bestemmingsplannen hebben onvoldoende ruimte voor toekomstige pijpleidingen en kabels in het kader van de toekomstige energie- en grondstoffentransitie. De Vlaamse Regering zal de nodige planningsinitiatieven opstarten om daarvoor ruimte te creëren.
We screenen de Vlaamse regelgeving en werken de hinderpalen weg voor een duurzame logistiek in Vlaanderen.
Havens en binnenvaart
Zoals voorzien in het havendecreet zorgen we voor de nautische toegankelijkheid en blijven we de Vlaamse havens ondersteunen in de uitbouw en het beheer van de maritieme basisinfrastructuur met specifieke aandacht voor het inzetten van walstroom. Daarnaast kijken we op welke manieren we de havens verder kunnen ondersteunen in hun rol als belangrijke motor voor de Vlaamse welvaart. We hebben daarbij ook aandacht voor de alsmaar groter wordende uitdagingen op het vlak van digitalisering en CO 2-reductie.
We versterken de positie van onze zeehavens door die via alle modi (water, weg, spoor, openbaar vervoer, pijpleidingen) beter bereikbaar te maken, waarbij we altijd vraaggestuurd werken. Ook op het vlak van goederenvervoer zetten we daarom verder in op combimobiliteit en slimme logistiek opdat de gefragmenteerde goederenstromen die vandaag de haven in- en uitgaan efficiënter en duurzamer vervoerd worden. Door het opzetten van een cargo-P+R-netwerk rondom de havens kunnen goederenstromen intelligenter geconsolideerd en gekanaliseerd worden met performante shuttles. We blazen in overleg met de federale regering het netwerk voor containervervoer over het spoor nieuw leven in (NARCON 2.0) door onze havens met de inlandterminals en cargo-P+R’s te verbinden.
Samen met de havens werken we aan de optimalisering van de volledige nautische keten zodat de betrouwbaarheid verhoogt en de vlotte en veilige bereikbaarheid van onze havens verzekerd is. In overleg met alle betrokkenen en met respect voor de geëigende overlegstructuren bekijken we welke maatregelen daarover binnen de Vlaamse overheid genomen kunnen worden waarbij de eigen personeelsleden van de nautische keten betrokken zijn.
We faciliteren zowel in de havens als langs de binnenwateren de uitbouw van een walstroomnetwerk.
De voorbije decennia heeft Vlaanderen grote budgetten geïnvesteerd in de economische functie van de waterwegen door onder andere het bouwen van kaaimuren, het verhogen van bruggen en het vernieuwen of aanpassen van sluizen. In het kader van het structurele onderhoud zetten we verder in op de bruggen en de sluizen en het baggeren op de binnenwateren.
We zien echter dat het aandeel van de binnenvaart in het goederenvervoer ondanks de grote investeringen niet stijgt. We gaan in overleg met de binnenvaartsector en evalueren het gevoerde beleid uit het verleden om te kijken wat er nodig is om het aandeel van de binnenvaart in het goederenvervoer te doen stijgen. We hebben daarbij aandacht voor de verdere ontwikkeling van regionale binnenvaarthubs en gedeelde overslagplaatsen om de bereikbaarheid van regionale industrieparken te verhogen en de modal shift te versnellen.
We brengen de drempels in kaart voor het varende personeel die de overstap bemoeilijken van zeevaart naar binnenvaart en vice versa en werken die waar mogelijk weg. We bekijken hoe we de binnenvaart verder kunnen digitaliseren, zoals bijvoorbeeld het dienstboekje voor het varende personeel van binnenvaartschepen.
Het investeringsbeleid op de bevaarbare waterwegen ondersteunt het vlotte en veilige gebruik ervan. Een goed onderhouden waterweg zorgt voor een hoge betrouwbaarheid van die blauwe snelweg en draagt ook bij tot waterbeheersing.
Innovatie
Stilstaan is achteruitgaan, ook in de mobiliteitswereld. Het is duidelijk dat voer- en vaartuigen in de toekomst autonomer zullen functioneren. We screenen de regelgeving binnen het beleidsdomein zodat we die toekomstgericht maken en klaarmaken voor die stijgende voer- en vaartuigautonomie.
We zetten verder in op slimmere verkeerslichten en dronetechnologie. Daarnaast zetten we in op dynamisch verkeersmanagement, waarbij we ook vertrouwen op onze lokale besturen die in hun stad of gemeente de situatie het beste kennen.
We investeren verder in Smart Shipping, een programma dat het mogelijk maakt om onze toonaangevende rol binnen Europa op het vlak van digitaal verkeersmanagement en automatisch varen te borgen.
Duurzame mobiliteit
We blijven de transitie naar een emissievrije mobiliteit verder ondersteunen met oog voor haalbaarheid en betaalbaarheid. We zijn hier niet strenger dan de Europese doelstellingen. We werken binnen onze bevoegdheden de drempels weg voor het gebruik van alternatieve, milieuvriendelijke brandstoffen.
We zetten het systeem van premies voor e-wagens zo snel als juridisch mogelijk stop. Mensen die reeds een aanvraag deden onder de geldende regelgeving blijven daar uiteraard recht op hebben.
We ondersteunen gericht de verdere uitrol van elektrische laadpunten voor elektrische wagens en goederenvervoer, waarbij we vooral mogelijke drempels wegwerken waarna de markt zich hier autonoom kan ontwikkelen met aandacht voor de uitrol in appartementsgebouwen, voor het potentieel van slim laden en voor specifieke doeleinden zoals deelmobiliteit, taxi’s en logistieke spelers.
We waken over voldoende capaciteit op het elektriciteitsnet. Voor de scheepvaart faciliteren we walstroom verder.